Czym jest zachowek?
Zachowek ma na celu zrekompensowanie straty ekonomicznej spadkobiercy, którego spadkodawca pominął w testamencie. Podobnie będzie, gdy uprawniony do zachowku za życia spadkodawcy nie otrzymał od niego przysporzenia majątkowego, które wyczerpywałoby swoją wartością należny mu zachowek.
Prawo do zachowku ma zastosowanie zarówno przy dziedziczeniu testamentowym, jak również dziedziczeniu ustawowym. Roszczenie o zachowek to żądanie wypłaty określonej sumy pieniężnej. Nie można za jego pomocą domagać się wydania konkretnych przedmiotów ze spadku.
Kto ma prawo do zachowku?
Zgodnie z art. 991 par. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny, zachowek to uprawnienie, które przysługuje małżonkowi, zstępnym, a w dalszej kolejności także rodzicom.
Co istotne, jeśli zstępny (dziecko) spadkodawcy nie dożyłby otwarcia spadku, to w jego miejsce do dziedziczenia powołany będzie jego zstępny. Do zachowku mogą być więc uprawnione także wnuki, a nawet prawnuki. Rodzic spadkodawcy będzie uprawniony do zachowku, wyłącznie wówczas, gdy spadkodawca nie miał zstępnych.
Jest to katalog zamknięty. Wśród osób, które mogą domagać się zachowku nie ma rodzeństwa spadkodawcy! Brat ani siostra spadkodawcy nie mają prawa do zachowku. Natomiast, jak stanowi art. 940 par. 1 i 2 Kodeksu Cywilnego „małżonek może być pozbawiony zachowku w sytuacji, kiedy spadkodawca wniósł uzasadniony pozew o rozwód z wyłącznej winy drugiego małżonka, ale sprawa nie zakończyła się przed jego śmiercią.”
Kto zapłaci zachowek?
Ten ze spadkobierców, który otrzymał ze spadku więcej, niż by mu się należało przy dziedziczeniu z ustawy. Nadto, obdarowany i beneficjent zapisu windykacyjnego, a także osoba, która otrzymała mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Zachowek – dziedziczenie testamentowe i ustawowe
Najczęściej z zachowkiem mamy do czynienia przy dziedziczeniu testamentowym. Spadkodawca przekazuje w testamencie cały swój majątek określonej osobie, w ramach powołania do spadku. W tym celu często korzysta się także z zapisu windykacyjnego, za pomocą którego przekazuje się własność nieruchomości określonej osobie. Taka nieruchomość nie rzadko wyczerpuje cały spadek.
Roszczenie o zachowek może powstać również przy dziedziczeniu ustawowym, gdy nie było testamentu. Może się zdarzyć, iż spadkodawca jeszcze za życia przekaże określonym osobom wszystkie bądź większość wartościowych przedmiotów wchodzących w skład jego majątku. Przekazanie następuje w formie darowizny. Spadkodawcy często pozostają w błędzie, iż osoba obdarowana tym sposobem uniknie obowiązku zapłaty zachowku.
Niestety tak nie jest, a osoba pokrzywdzona takimi darowiznami, będzie mogła domagać się od obdarowanego sumy pieniężnej, która pokryje należny jej zachowek lub uzupełnienia zachowku.
Więcej o dziedziczeniu testamentowym oraz ustawowym przeczytasz w innych wpisach: https://radcaprawnyzakopane.pl/dziedziczenie-ustawowe-jaka-jest-kolejnosc-dziedziczenia/ oraz https://radcaprawnyzakopane.pl/dziedziczenie-testamentowe/
Przedawnienie roszczenia o zachowek
Bardzo istotną kwestią dotyczącą zachowku jest jego przedawnienie. Termin przedawnienia roszczenia o zachowek wynosi 5 lat. Termin ten rozpoczyna się albo od dnia ogłoszenia testamentu (dziedziczenie testamentowe), albo od dnia otwarcia spadku (dziedziczenie ustawowe). Upływ terminu przedawnienia roszczenia o zachowek powoduje, iż dochodzenie należnego zachowku staje się bezzasadne.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej z zakresu prawa spadkowego, to zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy lub pod numerem telefonu: 730-824-320.
