Czym jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza?
Zgodnie z art. 1012 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to jeden z rodzajów oświadczeń, które może złożyć spadkobierca w momencie dziedziczenia. Ponadto, spadek zostaje przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza również wtedy, gdy spadkobierca nie złoży oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkodawcy, jednak wyłącznie do wysokości stanu czynnego spadku czyli aktywów. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza sprawia wrażenie bezpiecznego, ponieważ ogranicza odpowiedzialność za ewentualne długi spadkowe do wartości odziedziczonego mienia. Nie każdy jednak rozumie, co takie ograniczenie odpowiedzialności w praktyce oznacza i jakie mogą być tego konsekwencje.
Jak przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?
Aktualnie, jeśli spadkobierca nie odrzuci spadku, to automatycznie nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Tym samym, spadkobierca nie musi składać żadnego oświadczenia i pilnować terminów, jeśli nie odrzuca spadku. Należy jednak pamiętać, że formalne nabycie spadku wymaga od spadkobiercy podjęcia pewnych kroków. Spadkobierca powinien uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia lub postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
O tym jak formalnie nabyć spadek przeczytasz w innym wpisie: https://radcaprawnyzakopane.pl/?p=1319
Czy przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza zawsze jest bezpieczne?
Wielu spadkobierców, którzy przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza (najczęściej świadomie pozwalając na upływ 6-miesięcznego terminu do złożenia oświadczenia w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku jest mylnie przekonanych, że nie grozi im żadne niebezpieczeństwo, ponieważ nie będą odpowiadać za długi spadkowe ze swojego majątku.
Takie rozumowanie jest jednak błędne. Ograniczenie odpowiedzialności do stanu czynnego spadku wyznacza tylko kwotowo górną granicę odpowiedzialności spadkobiercy. Odpowiedzialność spadkobiercy wprawdzie pozostaje ograniczona do tej kwoty, jednak nie jest ona ograniczona do składników majątku spadkowego.
Jakie są wady przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza?
Problem może powstać, gdy okazuje się, iż do spadku wchodzą długi, ale spadkodawca pozostawił po sobie również jakieś aktywa. Wówczas spadkodawca ponosi odpowiedzialność za te długi, z ograniczeniem do wysokości stanu czynnego spadku czyli jego aktywów. Co jednak istotne, odpowiedzialność ta rozciąga się na cały majątek osobisty spadkobiercy, a nie tylko majątek spadkowy.
Dlaczego? Odziedziczony majątek spadkowy „łączy się” z majątkiem osobistym spadkobiercy. W takiej sytuacji, wierzyciele spadkodawcy mogą zaspokoić swoje roszczenia z tych składników majątku, które pochodzą ze spadku. Mają jednak możliwość prowadzenia egzekucji ze składników majątku osobistego spadkobiercy. Jeżeli do spadku należały trudno sprzedawalne aktywa (np. udział we współwłasności nieruchomości, dzieła sztuki), a spadkobierca ma łatwiej zbywalny majątek, to wierzyciele spadkodawcy mogą go zająć i zlicytować.
Przykład:
Spadkodawca pozostawia po sobie udział wynoszący 1/4 we współwłasności nieruchomości. Cała nieruchomość jest warta 300.000 zł, a więc udział spadkodawcy jest warty 75.000 zł. Spadkodawca zostawił też długi wynoszące 200.000 zł. Spadkobierca przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza odpowiada za długi spadkowe do wartości stanu czynnego spadku czyli kwoty 75.000 zł. Biorąc jednak pod uwagę, iż sprzedaż udziału we współwłasności nieruchomości może być trudna, wierzyciele mogą prowadzić egzekucję z innych składników majątku spadkobiercy, a więc jego wynagrodzenia za pracę, ruchomości czy nieruchomości.
Ważne!
Ograniczenie odpowiedzialności z tytułu dobrodziejstwa inwentarza nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonych na poczet hipoteki. Wierzyciel hipoteczny może dochodzić zaspokojenia z wierzytelności obciążonej hipoteką bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego.
Czy warto przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza może być korzystne, w sytuacji kiedy zmarły pozostawił po sobie majątek, o znaczeniu sentymentalnym. Spadkobiercy będą mieć pewność, że ich odpowiedzialność finansowa ograniczy się do wartości aktywów zmarłego i będą mogli oni przejąć go na własność.
Decyzję o przyjęcie spadku należy jednak podjąć na podstawie dokładnego przeanalizowania sytuacji majątkowej zmarłego. Jeżeli długi przewyższają wartość majątku lub w jego skład wchodzi nieruchomość objęta hipoteką, wtedy warto zastanowić się, czy lepiej nie odrzucić spadku.
Warto pamiętać, iż do formalnego rozporządzania spadkiem konieczne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego, bądź sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza. O tym jak formalnie nabyć spadek przeczytacie Państwo w innym wpisie: https://radcaprawnyzakopane.pl/stwierdzenie-nabycia-spadku-jak-formalnie-nabyc-spadek/
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w związku z postępowaniem spadkowym zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy lub pod numerem telefonu: 730-824-320
