Czasami zdarzają się sytuację, gdy w powszechnym odczuciu otrzymanie spadku po zmarłym przez potencjalnego spadkobiercę jawi się jako niemoralne czy niesprawiedliwe. Powodem tego mogą być naganne czy niemoralne działania spadkobiercy względem spadkodawcy. W takiej sytuacji z pomocą przychodzi instytucja uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, która pozwala na wyłączenie go od dziedziczenia, zupełnie tak jakby nie dożył on otwarcia spadku.
Niegodność dziedziczenia – jakie przesłanki?
Przesłanki niegodności dziedziczenia zostały wskazane w art. 928 Kodeksu Cywilnego i jest to katalog zamknięty. Zgodnie z przywołanym przepisem niegodność dziedziczenia może wystąpić, gdy potencjalny spadkobierca:
- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego;
- uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
- uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.
Kto może być uznanym za niegodnego dziedziczenia?
Zgodnie z art. 928 KC za niegodnego dziedziczenia można uznać spadkobiercę. Dotyczy to spadkobiercy ustawowego oraz testamentowego, a także zapisobiercy testamentowego oraz uprawnionego do zachowku.
Jak wszcząć postępowanie o uznanie za niegodnego dziedziczenia?
Wszczęcie postępowania w przedmiocie uznania spadkobiercy za niegodnego zaczyna się od złożenia pozwu. Pozew składamy do sądu rejonowego, który jest miejscowo właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Gdyby miejsca zamieszkania spadkodawcy nie dało się ustalić, właściwym będzie sąd rejonowy, na którego obszarze działania znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
W pozwie należy zawrzeć żądanie o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Należy wskazać przesłanki uzasadniające żądanie pozwu, a następnie je uzasadnić i powołać na te okoliczności dowody.
WAŻNE! Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia nie może mieć miejsca w postępowaniu o stwierdzeniu nabycia spadku. Jest to zupełnie inne postępowanie.
Kto może żądać uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia?
Legitymację czynną do wszczęcia postępowania o stwierdzenie uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest każdy, kto ma w tym interes. Stanowi o tym art. 929 Kodeksu Cywilnego.
Uznanie za niegodnego dziedziczenia – termin!
Jak stanowi art. 929 Kodeksu Cywilnego, z żądaniem uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia można wystąpić w terminie:
- jednego roku od dnia, w którym powzięto informację o przyczynie niegodności.
- nie później niż przed upływem 3 lat od dnia otwarcia spadku.
Termin, o jakim mowa powyżej biegnie niezależnie dla każdego zainteresowanego. Co bardzo istotne, termin 3 letni jest liczony od chwili śmierci spadkodawcy i rozpoczyna swój bieg niezależnie od tego, czy ktokolwiek z zainteresowanych wiedział o przyczynie uzasadniającej niegodność dziedziczenia.
Po upływie terminów nie można już wytoczyć rzeczonego powództwa!
Uznanie za niegodnego dziedziczenia – konsekwencje
Spadkobierca, który zostanie uznany za niegodnego dziedziczenia traktowany będzie tak jakby nie dożył otwarcia spadku po spadkodawcy. (art. 928 par. 2 Kodeksu Cywilnego)
Przy dziedziczeniu ustawowym, jeżeli spadkobierca jest uznany za niegodnego dziedziczenia, to w jego miejsce wchodzą spadkobiercy powołani do dziedziczenia z ustawy w dalszej kolejności. Ważnym jest, że spadkobierca niegodny nie ma również prawa do żądania zachowku.
Przy dziedziczeniu testamentowym uznanie spadkobiercy za niegodnego, powoduje iż nie będzie on miał prawa objęcia do spadku. Wówczas na miejsce spadkobiercy niegodnego może wejść spadkobierca podstawiony, zgodnie z art. 963 Kodeksu Cywilnego. a jako spadkobierca testamentowy czy ustawowy nie będzie chciała lub nie będzie mogła być spadkobiercą.
Jeżeli jest kilku spadkobierców testamentowych, to udział spadkobiercy, który jest niegodny dziedziczenia może przypaść pozostałym spadkobiercom testamentowym w drodze przyrostu. Stanowi o tym art. 965 Kodeksu Cywilnego.
Jeśli niegodny spadkobierca testamentowy jest jedynym spadkobiercą testamentowym, to spadek zostanie podzielony w drodze dziedziczenia ustawowego. W takim też wypadku spadkobierca niegodny również nie będzie dziedziczył z ustawy.
Niegodność dziedziczenia, a zachowek.
Niegodność niedziczenia powoduje, że uprawnionemu do zachowku roszczenie to nie będzie przysługiwać. Podobnie jest z zapisobiercą testamentowym, który nie będzie mógł żądać wykonania zapisu na swoją rzecz.
A co gdy spadkodawca przebaczył niegodnemu?
Przebaczenie spadkodawcy wobec spadkobiercy uniemożliwia uznanie takiego spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Przebaczenie musi być skuteczne, spadkodawca musi działać z dostatecznym rozeznaniem. W chwili przebaczenia spadkodawca musi znać przyczynę niegodności i chcieć zapomnieć o doznanej krzywdzie.
Zainteresowany, który chce wytoczyć powództwo o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia musi zweryfikować czy doszło do przebaczenia spadkodawcy. Jest to bardzo ważne, bowiem jeśli okaże się, iż spadkodawca pojednał się ze spadkobiercą, to powództwo zostanie oddalone w całości.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej z zakresu prawa rodzinnego, to skontaktuj się poprzez formularz kontaktowy lub pod numerem telefonu: 730-824-320.
